Kafein İçeren Bitkiler Hangileridir?

Kafein dendiği zaman aklımıza genellikle kahve gelir. Ancak kafein, sadece kahve ile sınırlanmayacak kadar yaygın bulunan bir madde. Birçok bitkinin yaprak, tohum ve meyvelerinde bulunan kafein, yorgunluk hissini azaltması, ruh haline olumlu etki etmesi ve konsantrasyonu arttırması nedeniyle birçok kişinin faydalandığı bir madde. Doğada kafein içeriği en yüksek olan bitkiler arasında en göze çarpanlar ise mate, guarana, camellia sinensis ve kakao. 

✿ Mate

Mate olarak da bilinen yerba mate, Ilex paraguariensis bitkisinden elde edilen ve Güney Amerika’da oldukça popüler olan bir içecek. Kafein içeriğinin oldukça yüksek olması ve bitkisel antioksidanlar bakımından da zengin olması son zamanlarda matenin neden bu kadar sevildiğini açıklamak için yeterli. Bu içeceğin tercih edilmesinin sebepleri arasında baş ağrısını azaltması, yorgunluğa ve depresyon iyi gelmesi ve kilo vermeye yardımcı olması sayılabilir. (1)

Güney Amerikanın bu geleneksel içeceği, hazırlanmadan önce yaprakları ateşte kurutuluyor. Daha sonra kaynamış suda demleniyor. Sağlığa yönelik faydaları bilimsel araştırmalara konu olan matenin içerisindeki besin maddeleri detaylı bir şekilde incelenmiş. Bu araştırmalara göre yerba mate kafeine ek olarak, klorojenik asit, kolin, pantotenik asit, rutin, teobromini ursolik asit ve teofilin gibi antioksidan etkileri olan aktif maddeler içerir. 

Öncelikle kafein içeriği yoğun olan her içecek gibi mate de enerji seviyeni arttırarak yorgunluk hissinin azalmasına yardımcı olabilir. Kafein uyanıklığı arttırarak zihinsel anlamda odaklanmana da yardımcı olan bir madde. (2) Ayrıca bilimsel araştırmalar matenin vücutta oksidatif stresi azaltarak kalp ve karaciğer sağlığını desteklediğini gösterir. Kan şekeri seviyelerinin dengelenmesine de yardımcı olan mate tokluk hissini arttırarak kilo vermeye de yardımcı olur. (3)

✿ Guarana

Birçok enerji içeceğinin ana maddesi guarana, Amazon’da yetişen bir bitki türü. Brezilya’da yüzyıllardır geleneksel olarak birçok hastalığın tedavisinde kullanılan bu bitki, yaklaşık yüzyıl önce Brezilya’nın ulusal içeceği statüsünü aldı. Bu egzotik içecek aslında paullinia cupana bitkisinin meyvelerinden elde ediliyor. İnsan gözüne benzemesi nedeniyle ilginç bir görüntüsü de olan meyve, %1 ile %7,5 kafein oranı ile dünyadaki tüm bitkilerden daha fazla kafein içerir. (4)

Yüksek kafein konsantrasyonuna ek olarak guarana, uyarıcı özellikler gösteren teofilin ve teobromin gibi başka aktif maddeler de içeriyor. Buna ek olarak kateşin, epikateşin, proantosiyanidin gibi birçok antioksidan madde içermesi nedeniyle sağlığa yönelik faydaları var. (5) Aynı zamanda daha dinç hissetmene yardımcı olan guarana, öğrenme kapasitenin artmasına yardımcı olur. Antioksidanlardan zengin olması sayesinde kalp sağlığı ve sindirim sistemi sağlığını desteklerken vücuttaki iltihaplı süreçlerin azalmasına yardımcı olur. (6)

✿ Camellia Sinensis

Camellia sinensis, birçoğumuzun düzenli olarak tükettiği siyah ve yeşil çayın üretildiği bitki. Bu çaylara ek olarak oolong ve beyaz çay da camellia sinensis’den elde ediliyor. Bu kadar lezzetli ve faydalı birçok çayın ana maddesi olan bu bitki gerçekten merak uyandırıcı. Güney ve Doğu Asya’ya özgü olan camellia sinensis, Çin’de 2700 yıldır yetiştiriliyor. İlk başlarda tıbbi özellikleri için kullanılsa da lezzeti sayesinde içecek olarak da tercih edilmeye başlanmış. (7)

Camellia sinensisden elde edilen çaylar tamamen farklı şekillerde fermente edilmeleri nedeniyle farklı tat ve besin profiline sahipler. Örneğin oolong, yeşil çay ve siyah çayla benzer vitaminler ve antioksidanlar içermekle beraber, yeşil çaydan biraz daha fazla kafein miktarına sahip. İçerisinde ECGG gibi polifenoller olan oolong çayı rahatlamana yardımcı olur ve bilişsel performansını iyileştirir. Kalp sağlığı ve kemik sağlığı üzerinde olumlu etkileri olan oolong ayrıca yağ yakmana yardımcı olabilir. (8)

Dünyadaki en sağlıklı çaylar arasında gösterilen yeşil çay, kafein içeriği ile ruh hali, uyanıklık ve hafıza gibi bilişsel fonksiyonlar üzerinde olumlu etkiler gösterir. Kafeinle bir araya geldiğinde sinerjistik etkileri olan L-teanin içeriği sayesinde beyin fonksiyonları üzerinde oldukça etkili. Buna ek olarak yağ yakımını teşvik eden yeşil çay, kalp sağlığını destekler ve kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltır. (9)

Bu çaylar arasında en az işlenmiş ve antioksidan profili en iyi olan beyaz çay. Kateşin olarak adlandırılan polifenoller bakımından oldukça zengin olan beyaz çay, sağlığa yönelik faydaları açısından yeşil çayla benzerlik gösterir. Kalp sağlığını destekleyen, insülin direnci riskini azaltan ve kemik sağlığını destekler,  vermene de yardımcı olur. Oldukça hafif bir içimi olması nedeniyle birçok kişi beyaz çayın kafein yönünden daha hafif olduğunu düşünse de bu çaylar arasında kafein miktarı en yüksek olanlardan biri. (10)

Dünyada en çok tüketilen içeceklerden biri olan siyah çay, diğer çaylara göre daha yoğun bir tada sahip olması nedeniyle çok fazla tüketilir. Antioksidanlar bakımından zengin olan siyah çay, kateşinler, theaflavinler ve thearubiginler gibi antioksidan maddeler içerir. Siyah çay yoğun antioksidan içeriği sayesinde kalp hastalıklarına, emik ve diş sağlığına etkileri vardır ve genel olarak vücut sağlığını destekler. (11) Kafein ve L-teanini birlikte içermesi sayesinde, enerji veren  ve odaklanmaya yardımcı siyah çay beyin fonksiyonlarını olumlu etkiler. (12)

✿ Kakao

İlk olarak Orta Amerika’da Mayalar tarafından kullanıldığı düşünülen kakaoyu 16. Yüzyılda İspanyollar Avrupa’ya getirmiş. Kakao daha çok kakao çekirdeklerinin toz haline getirilmesi ile elde edilen kakao tozu olarak bilinir. İçerisinde bulunan kafeine ek olarak, flavonollardan da zengin olan kakao beyin fonksiyonlarını olumlu etkiler, yorgunluğu azaltır, zihinsel anlamda iyileşmeye yardımcı olur ve depresyon semptomlarını azaltır. Bilimsel araştırmalar, flavonoid bakımından zengin olan kakaonun, kalp sağlığını ve bağışıklık sistemini desteklediğini, kilo kontrolüne yardımcı olduğunu ve vücudu kronik hastalıklara karşı koruduğunu gösteriyor. (13)

3 Yudumda Yenilen: Energy Shot

Doğanın gücünü evine taşıyan Herby ailesi olarak, gün içerisinde kaybettiğin enerjiyi geri kazanmanı sağlayacak harika bir içecek hazırladık: Herby Energy Shot. Guarana, ginseng ve mate gibi en etkili bitkileri doğru dozda bir araya getirdik. Enerji metabolizması için olmazsa olmaz B6 vitamini ile şeker ilavesiz, koruyucu ve katkı maddesi içermeyen Herby Energy Shot sağlıklı cam şişede seni bekliyor.

Kaynaklar:

1- https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/yerba-mate/faq-20058343   

2-https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1356551/ 

3-https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1750-3841.2007.00535.x 

4-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2887323/ 

5-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5622396/ 

6-https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1541-4337.12862 

7-https://www.sciencedirect.com/referencework/9780123849533/encyclopedia-of-food-and-health 

8-https://www.healthline.com/nutrition/oolong-tea-benefits 

9-https://www.healthline.com/nutrition/top-10-evidence-based-health-benefits-of-green-tea 

10-https://www.researchgate.net/profile/Karin-Kovacevic-Ganic/publication/258451908_Determination_of_Caffeine_Content_in_Tea_and_Mate_Tea_by_Using_Different_Methods/links/00463528e54fb83845000000/Determination-of-Caffeine-Content-in-Tea-and-Mate-Tea-by-Using-Different-Methods.pdf 

11- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1467-3010.2008.00691.x 

12- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21172396/ 

13- https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/109662000416276?journalCode=jmf 

Bu sitede bulunan metinler, görseller, öneriler ve diğer materyaller bilgilendirme amaçlıdır ve hiçbiri tıbbi bir tavsiye değildir. Ayrıca bu sitedeki hiçbir içerik profesyonel teşhis ve tedavinin yerini alamaz. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, yeni bir beslenme, diyet programı deneyecekseniz lütfen önce doktorunuza başvurunuz.

Bu sitede yer alan metinlerdeki bilgiler, referansları verilen kaynaklara aittir.